English
اطلاعات تماس
 
تلفن: 26913084 - 26913073
نمابر: 26758617
آدرس دبیرخانه: تهران، پاسداران، میدان هروی، خیابان وفامنش، بالاتر از دادگاه های تجدید نظر استان تهران، بن بست آبنوس، پلاک 29، طبقه سوم، واحد 6
پست الکترونیکی: iranjurisunion90@gmail.com
کد پستی:
مشاهده خبر
مقاله: مدیریت کرونا و آزمون حقوق شهروندی

*دکتر محمود عباسی

دبیر شورای اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

و معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری

 

از مهمترین وجوهی که در پرتو تهاجم کرونا در جوامع سیاسی و نظام های ملی به چالش کشیده شد، وضعیت شهروندی و شاخص حقوق شهروندی در محکی جدی بود. حقوق شهروندی به رغم ریشه یابی در حقوق طبیعی و بنیادین بشری، حاصلِ نوزاییِ نظریِ معاصر در عرصه های انسانشناختی، جامعه شناختی و حقوق است. مولفه های اقلیم، دولت و شهروندان به مثابه عناصر زیرساختی، حقوقی و حقیقی، در فرایندی آگاهانه، پیوندی ریشه دار و هدفمند یافته، پیرابند حقوق شهروندی را در نظم نوین جامعوی، حدنگاری می کنند. حقوق شهروندی متضمن ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است و بیش از هر چیز پهلو به مدنیت و آرمان های امنیت، جمهوریت و مشارکت می زند. منظومه حقوق شهروندی ارتباطی چند وجهی میان دولت- شهروند و شهروند- شهروند را نمایان می سازد که در سایه تعالی و ترقی این ارتباط، جامعه آرمانی مدنی، نظم و نسج می یابد.

حقوق شهروندی دائر مدار توازن میان حق و تکلیف است و یک نظام ملی را در مقابل بحران ها تجهیز و تأمین می کند. گاه نیز در سایه بحران، ظرفیت های پنهان و قابلیت های همنوایی در یک بافت اجتماعیِ به ظاهر واگرا، هویدا می شود. این مسأله را به خوبی می توان در همیاری ملی جامعه ایرانی برای مقابله با اپیدمی کرونا به نظاره نشست.

در هفته های اخیر علیرغم کمبودها، خلأها و مشکلات داخلی و خارجی، در برنامه جامعِ مقابله با کرونا، پیوستاری از معرفت، مدیریت، عقلانیت و مشارکت را میان کنشگرانِ حقوق شهروندی یعنی دولت و شهروندان در جامعه شاهد بودیم که تداوم آن می تواند روایتگر حماسه ملی و طلیعه گاه ارتقاء شاخصه های حقوق شهروندی در جامعه ایرانی باشد. بدون تردید عقلانیت ملی، یاخته های حقوق شهروندی را تشکیل می¬دهد و مشارکت، مولفه ای حیاتی، چند سویه و متضمن حق و تکلیف، در شریان حقوق شهروندی است و آموزش و مدیریت، ساخت دهی و سو دهی به عقلانیت و مشارکت را در سازواره حقوق شهروندی، هموار می نماید.

در کشاکش کرونا در کشور عزیزمان ایران، مردم بارقه ای امیدبخش از ظرفیت شهروندی و بلوغ معرفت شناختی را نشان دادند. رعایت چشمگیر توصیه های بهداشتی و پیشگیری های وضعی و اجتماعی، تعطیلی اماکن فرهنگی و آموزشی در عین سیالیت معنوی فعالیتهای مزبور و توقف بسیاری از بنگاه های اقتصادی ضمن بهره وری ضروری، ایمن و حداکثری از فضای محدودِ موجود، مشارکت خیره کننده در طرح کارآمد غربالگری و ساماندهی وزارت بهداشت، پیوستن ارادی به قرنطینه های خانگی، پرهیز از سفر میان درصد بالایی از شهروندان و در نهایت، اوج این همکاری که در روز طبیعت با در خانه ماندن شهروندان رقم خورد، تجلیِ کم نظیری از مشارکت مبتنی بر آگاهی و عقلانیت را در جامعه رقم زد.

باید خاطر نشان کرد که مسئولیت پذیری شهروندان، همچون شاهرگی حیاتی، ضامن بقا و ارتقای حقوق شهروندی و بالمآل تأمین سعادت فردی و اجتماعی است. در حقیقت، غایت شهروندی تعامل و هم افزایی در بستر جامعه در اقلیمی با پیوندهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی متنوع است  که در آن شهروندان علاوه بر انقیاد شخصی با کنشی مستمر و معنادار در تقابل با یکدیگر، همگرایی اجتماعی را موجب می شوند. چالشی که در گذشته تا حدی پاشنه آشیل شهروندی در کشور ما بود، امروز در جریان مواجهه با کرونا، به طرز قابل تحسینی، رو به بهبودی می رود.

در سویی دیگر، رویکرد دولت و نهادهای عمومی که در آغازین روزهای غفلگیری در برابر پاندمی کرونا، کمی آشفته و پراکنده و نامنسجم به نظر می آمد، رفته رفته نظم و یکپارچکی بی نظیری یافت به طوری که تجهیز هدفمند مراکز بهداشتی، درمانی و بیمارستان های معین و همچنین اجرای طرح غربالگرای وزارت بهداشت و مشارکت چشم گیر و حداکثری شهروندان در این طرح در کنار تعامل و همکاری سایر نهادها در راستای تسهیل و تسریع در برنامه های مزبور، از همه گیری مضاعف ویروس جلوگیری به عمل آورد. در این بین، نمی توان ازخودگذشتی و حماسه بی نظیر  شاغلین حرفه سلامت اعم از پزشکان، پرستاران و دیگر کادر درمان که نقش آن را تا ابد بر صفحه افتخارات این مرز و بوم حک نمود، نادیده انگاشت.

تمامی این عوامل به گونه ای بی بدیل، الگویی ایرانی در مدیریت کرونا را در پرتو کارکردگرایی مولفه های حقوق شهروندی به نمایش گذاشت که با تکرار و تقویت آن نه تنها کنترل این ویروس منحوس به زودی میسر خواهد شد بلکه در سایه این اهتمام، واقعیت های راجع به جامعه شهروندی ایران و ارتباط وثیق و عمیق مسئولین و مردم و بافت های اجتماعی با یکدیگر که گاهاً چهره آن زیر فشار تبلیغات سوء رسانه های معاند تخدیش می گردید، دیگر بار آشکارتر از گذشته نمایان می شود.

سیر وقایع اخیر، پیامی واضح و درسی گرانمایه نیز برای دولتمردان و شهروندان داشت و اینکه ترکیب مدیریت هم افزا و منسجم در سطح دولتی و نهادهای حاکم در کنار استقبال و مشایعت شهروندان چگونه می تواند طرح های توسعه ای منطقه ای و ملی را به نحو احسن به منصه ظهور و بروز برساند.

تاریخ انتشار: 1399/01/14 - 21:13
شناسنامه انجمن

اتحاديه انجمن هاي علمي گروه حقوق ايران

The Union of Scientific Associations of Iran Law Group

 
طراحی و اجرا : شرکت آداک